Nierzadko zadajemy sobie pytanie „Czy moje dziecko jest zdolne?” Jak rozpoznać, czy dziecko jest zdolne, uzdolnione, a może ma talent? Niektóre symptomy zdolności uwidaczniają się już w wieku przedszkolnym. Są to m. in.:
- łatwość zapamiętywania i uczenia się nowych rzeczy,
- zadawanie dużej liczby pytań,
- zainteresowanie światem,
- wymyślanie nowych zabaw,
- bogata wyobraźnia.
W wieku szkolnym zauważa się przede wszystkim rozwój zdolności intelektualnych. Charakterystyczne są:
- szybkie tempo procesów myślowych,
- umiejętność poprawnego wnioskowania,
- bardzo dobra pamięć,
- wysoka zdolność koncentracji uwagi,
- umiejętność dostrzegania i rozwiązywania problemów,
- zainteresowania czytelnicze,
- wysoka sprawność językowa.
Panuje powszechne przekonanie, że dzieci uzdolnione uczą się chętnie i łatwo. Bywa jednak, że dzieci te utrudniają i nauczycielom, i klasie codzienne funkcjonowanie. Bardzo często uczeń ponadprzeciętny ma poczucie niezrozumienia i nieprzystawalności do grupy rówieśniczej. W tabeli przedstawiono cechy, które wyraziście wpływają na to, jak dziecko zdolne postrzegane jest przez otoczenie.
Cechy i zachowania odbierane pozytywnie
- rozległa wiedza ogólna
- duża ciekawość
- żywa i twórcza wyobraźnia
- potrzeba wyszukiwania nowych wyzwań i problemów do rozwiązania oraz pomysłowość w wynajdowaniu rozwiązań tych problemów
- potrzeba zadawania wielu pytań sondujących problem
- skłonność do zgłębiania szczególnie interesujących dziedzin
- znajdowanie przyjemności w czysto intelektualnych dążeniach
- niezwykłe poczucie humoru
- dbałość o poprawność języka i posługiwanie się wyszukanym słownictwem
- zdolność do szybkiego nawiązywania kontaktów
- zdolności przywódcze
- wysokie wymagania względem siebie i innych
- perfekcjonizm
- wrażliwość na cudze i własne uczucia
- idealizm
- duże poczucie sprawiedliwości
- wysoki poziom oceny moralnej
Cechy i zachowania odbierane negatywnie
- upór
- żywy temperament
- niecierpliwość i brak tolerancji wobec tych, którzy są słabsi intelektualnie
- frustracja z powodu zbyt mało ambitnych zadań
- nadmierne tracenie energii w jednym obszarze zainteresowań
- nieumiejętność pogodzenia się z niemożnością osiągnięcia nierealnych celów
- brak akceptacji własnego wizerunku (u dzieci starszych)
- obawa, że umiejętności mogą być odbierane jako forma popisywania się
- wykorzystywanie żartu, cynizmu do krytykowania lub kpienia z innych
- obojętność na zasady dobrego wychowania i nieuleganie autorytetom
- niezdolność akceptowania opinii innych
- egocentryzm
- hałaśliwość
- kłótliwość
- poczucie wyizolowania, niezrozumienia czy niepoważnego traktowania przez innych – szczególnie dorosłych
Opracowała H. Juskowiak