Dyskalkulia rozwojowa jest strukturalnym zaburzeniem zdolności matematycznych, mającym swe źródło w genetycznych lub wrodzonych nieprawidłowościach tych części mózgu, które są bezpośrednim anatomiczno-fizjologicznym podłożem dojrzewania zdolności matematycznych zgodnie z wiekiem; jest zaburzeniem występującym bez jednoczesnego zaburzenia ogólnych funkcji umysłowych.
Często trudności w uczeniu pojawiają się u dzieci o obniżonej sprawności intelektualnej lub w wyniku zaniedbań środowiskowych oraz braku motywacji do nauki. Znane są jednak przypadki, kiedy pomimo stosowania obowiązujących metod nauczania, przeciętnej inteligencji i sprzyjających warunków społeczno-kulturowych uczeń boryka się ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się.
Mówiąc o specyficznych trudnościach w uczeniu się najczęściej mamy na myśli trudności w nauce czytania lub pisania, spowodowane zaburzeniami podstawowych funkcji percepcyjno-motorycznych. W świadomości nauczycieli i rodziców na dobre zadomowił się już problem dysleksji lub dysgrafii. Okazuje się jednak, że specyficzne trudności w uczeniu się dotyczą również matematyki i określane są w psychologii jako dyskalkulia.
Problem z uczeniem się matematyki uważany jest za dyskalkulię jedynie wtedy, kiedy zaburzenie funkcji matematycznych występuje bez jednoczesnego zaburzenia ogólnych zdolności umysłowych.
Czym objawia się dyskalkulia ?
W okresie przedszkolnym
• trudności w budowaniu klocków;
• trudności w rysowaniu figur geometrycznych (3-latki nie potrafią rysować koła, 4-latki kwadratu, 5-latki trójkąta);
• u dzieci 6-letnich występują opóźnienia orientacji w schemacie całego ciała i przestrzeni-mają trudności ze wskazaniem na sobie części ciała;
• nie potrafi odwzorować złożonej figury geometrycznej.
W okresie szkolnym
• brak zdolności do rozróżniania cyfr;
• gubienie cyfr, trudności w zapisie liczb wielocyfrowych;
• trudności ze zrozumieniem symboli graficznych, które reprezentują cyfry;
• trudności z odczytaniem i zrozumieniem takich symboli jak „plus” , „minus”;
• trudności z nauką tabliczki mnożenia;
• problemy z przecinkiem przy zapisie liczb dziesiętnych;
• błędy w zapisach symboli i wzorów;
• trudności w przekształcaniu wzorów;
• błędy w zapisie działań pisemnych;
• mylenie stron i kierunków;
• pomijanie drobnych elementów graficznych figur;
• problemy z zapamiętywaniem dat, faktów, nazw, nazwisk.
Pierwszą wskazówką do rozpoznania dyskalkulii może być posiadanie przez ucznia orzeczenia o dysleksji lub dysgrafii.
Dyskalkulię można rozpoznać tylko wtedy, gdy zasób wiadomości i umiejętności z matematyki danego dziecka (mierzona rzetelnym i trafnym testem) jest istotnie niższa w stosunku do:
• klasy, do której uczęszcza;
• jego wieku życia;
• jego globalnego wieku inteligencji;
• mimo zastosowania właściwych metod nauczania.
Należy jednak pamiętać, że brak motywacji do nauki jest przyczyną zwykłych trudności w opanowaniu matematyki a nie dyskalkulii.
Jak postępować z dzieckiem z problemem dyskalkulii?
Niezwykle ważne jest:
• Budowanie poczucia własnej wartości, zaufania do siebie.
• Budowanie kontaktu na tym, co dziecko potrafi i wykonuje dobrze.
• Szukanie dla niego takich pól działania także poza matematyką, na których miałby szansę osiągnąć sukces.
• Nie należy zwalniać ucznia z systematycznych ćwiczeń i pracy nad sobą.
Propozycje zabaw.
Korzystne są również zabawy rozwijające wyobraźnię matematyczną.
• Budujemy z dzieckiem domki z kart. Kiedy runą, sprawdzamy, po ile kart zużyliśmy na ich wzniesienie. Ten, kto ma więcej, wygrywa.
• Metr krawiecki jako winda – trzeba rozciągnąć centymetr krawiecki i umówić się z dzieckiem, że to jest winda w domu, który ma 150 pięter. Mała klamerka będzie je zatrzymywała. Gra polega na przemiennym pełnieniu przez dziecko roli windziarza i pasażera, który chce się zatrzymać np. na 75 piętrze, a potem podnieść się np. 10 pięter wyżej lub zjechać 26 niżej. Można także zatrzymać się na piętrach nr 10, 20, 30 albo na tych, które oznaczone są liczbami 5, 15, 25, 35, 45, 50.
• Rzucanie kostką – dziecko rzuca kostką. Odczytuje i zapisuje cyfrę, odpowiadającą liczbie oczek na kostce. Następnie podaje liczbę, która z liczbą wyrzuconych oczek da np. 10.
Opracowała Małgorzata Grzesiak