Efektywne uczenie się w szkole można podzielić na cztery czynności:

1. przygotowywanie się do lekcji,
2. aktywne słuchanie,
3. dobre notowanie,
4. powtarzanie przyswojonych wiadomości.

Te cztery czynności powinny pomóc maksymalnie efektywnie wykorzystać czas poświęcony nauce.

Najważniejszym czynnikiem wpływającym na łatwość przyswajania informacji jest koncentracja. Bez umiejętności skupienia się żadna z powyższych czynności nie przyniesie wymaganych rezultatów.
Czynniki negatywnie wpływające na koncentrację można podzielić na zewnętrzne i wewnętrzne.
Do zewnętrznych czynników zaliczamy: złe oświetlenie, zła temperatura, zgiełk za oknem, rozpraszające przedmioty, i dodatkowo w domu – radio, TV, telefon, hałas w pokoju obok, a nawet zbyt wygodny fotel lub nieodpowiedni klimat miejsca, w którym się przebywa.
Do wewnętrznych: złe samopoczucie, brak motywacji, przemęczenie psychiczne i nieodpowiednie zaplanowanie czasu nauki.
O ile na czynniki wewnętrzne wpływu przeważnie nie mamy, to czynniki zewnętrzne raczej można wyeliminować.
Przygotowując się do nauki starajmy się zadbać o:
· dobre oświetlenie – w szkole raczej nie ma się na to wpływu, w domu powinniśmy zaopatrzyć się w mobilną lampkę z regulowanym kątem padania światła,
· odpowiednią temperaturę – czyli tak dobraną, żeby nie zwracała na siebie uwagi.
· usunięcie rozpraszających przedmiotów – np. rzucające się w oczy plakaty itp.
· wyłączenie radia, TV, telefonu – TV musi być bezwzględnie wyłączony, muzyka co najwyżej spokojna, relaksująca, ustawiona odpowiednio cicho, w telefonie najlepiej wyłączyć sygnał dźwiękowy.
· pracę przy biurku – zbyt wygodny fotel lub łóżko rozleniwia.
Poza tym należy odpowiednio rozplanować czas nauki – odpowiednio dla organizmu dobrać porę dnia i właściwie dostosować przerwy.

W opinii uczniów pokutuje przekonanie, że lekcje należy lekceważyć, iść na nie (lub lepiej nie) tylko po to, aby przesiedzieć, przepisać z tablicy „co leci”, ściągnąć na kartkówkach itd. Jeśli traktować by lekcje jako czas na zdobycie maksymalnej ilości wiedzy, można oszczędzić czas (na douczanie się w domu), a także znacząco podnieść efektywność swojej nauki. Jeśli spojrzeć na to z innej strony, to i tak trzeba „odsiedzieć” te ok. 45 minut. W tym czasie nie można bawić się tak, jak by się chciało, uprawiać swojego ulubionego hobby ani nawet rozmawiać z kolegami (bo nauczyciel „przeszkadza”). Jedyne co naprawdę można dobrze robić w tym czasie to maksymalnie przyłożyć się do nauki tak, aby potem mieć więcej czasu na inne zajęcia.

Rozpocząć lekcję należy od rozwinięcia nastroju do słuchania.
I tu może się pojawić pierwszy problem, jeśli lekcja dotyczy tematu, który kompletnie nie interesuje ucznia. W tym przypadku uczeń może sztucznie wywołać swe zainteresowanie.Na początek może przejrzeć pobieżnie materiał przeznaczony na daną lekcję, aby miał już wstępne pojęcie o czym będzie mowa na tej lekcji, zapoznać się z nowymi terminami, pojęciami itd. Takie wstępne zapoznanie się z tematem jest bardzo dobrym sposobem na skuteczne zapamiętanie danego materiału.

Działa tutaj jedno z praw pamięci – powtarzanie – im częściej uczeń ma do czynienia z daną informację – tym lepiej ją zapamięta.
Innym jeszcze lepszym sposobem jest przejrzenie pobieżne materiału na nadchodzącą lekcję i wynotowanie kilku pytań związanych z tym materiałem.

Te pytania mogą:
· wynikać z zainteresowania ucznia,
· być przerobionym tytułem rozdziałów, całej lekcji.

Takie stawianie pytań przed lekcją sprawia, że w czasie lekcji umysł jest zorientowany na cel uzyskania dokładnej odpowiedzi na frapujące pytania. Stawianie celów to bardzo silna technika! Ma ona bardzo dużo dobrych efektów bezpośrednich i pobocznych. W tym przypadku przez postawienie sobie wyraźnych pytań przed lekcją i szukanie odpowiedzi na nie w czasie lekcji sprawia, że uczeń automatycznie z łatwością koncentruje się, a jego uwaga jest skupiona na poszukiwaniu odpowiedzi.

Mały test (sam dla siebie), czy pamięta materiał z poprzedniej lekcji.
Przed lekcją uczeń może zrobić małą szybką powtórkę materiału z poprzedniej lekcji z tego tematu. Powinien to robić bez zaglądania do notatek – jest to o wiele lepszy sposób, niż po prostu przeglądanie notatek. W ten sposób może sprawdzić, na ile skutecznie zapamiętał materiał z poprzedniej lekcji. Po wykonaniu tej czynności, może dopiero zajrzeć do notatek i powtórzyć, czytając je pobieżnie.Zawsze odrobione zadane lekcje – zarówno co było zadane do przeczytania jak i zadania pisemne.
O wiele lepiej zrobić to wcześniej – w domu, na spokojnie. Wówczas przed lekcją można spokojnie przygotować się, a nie na kolanie, w stresie przepisywać z czyjegoś zeszytu, albo nerwowo czytać pobieżnie zadany tekst

Przychodzenie do klasy na czas ze wszystkimi niezbędnymi materiałami, to duże ułatwienie organizacyjne. Standardowe, głupie i śmieszne błędy typu „zapomniałem zeszytu, nie wziąłem książki, zapomniałem przyborów” , to tylko niepotrzebne zawracanie głowy sobie i innym.

Kolejną czynnością ułatwiającą efektywne uczenie się jest aktywne słuchanie.
Opanowanie tej umiejętności pozwala maksymalnie wykorzystać słowne informacje podawane przez nauczyciela. Słyszenie i słuchanie to dwie różne rzeczy. Słyszenie jest pasywne i automatyczne, podczas gdy słuchanie wymaga aktywnego udziału. Słuchanie jest świadomym wysiłkiem, którego celem jest zapamiętanie i stosowanie wysłuchanych informacji. Słuchanie to umiejętność – i jako taka im więcej i uważniej się ją praktykuje – tym lepsze rezultaty można osiągnąć.

Uczeń powinien podjąć świadomą decyzję, że będzie się koncentrował na lekcji i nie będzie pozwalał uciekać myślom na inne tematy.
Koncentracja jest szczególnie ważna, jeśli przedmiot jest nudny lub trudny. Nie należy dopuścić do tego, aby umysł skoncentrował się na jakimś jednym punkcie z lekcji, który jest akurat szczególnie interesujący. Zamiast tego można zanotować pytanie dotyczące właśnie tego zagadnienia, które zada się potem nauczycielowi lub omówi z kolegami. Następnie powinno się z powrotem skoncentrować na dalszej części lekcji. Jeśli nauczyciel wyraża na to zgodę, można zadać pytania od razu. Trzeba wyodrębnić rzeczy najważniejsze. Należy rozróżniać, co jest ważne, co mniej.
Słuchając, uczeń powinien szukać na lekcji odpowiedzi na jasno określone pytania – kto?, gdzie?, kiedy?, w jaki sposób?, ile? itd.Należy zadawać pytania nauczycielowi, jeśli się czegoś nie rozumie. Jeśli nie zadaje się pytań, nie rozumiejąc czegoś, traci się znaczną część lekcji.Aktywne uczestniczenie w lekcji jest dobrym zwyczajem. Jeśli uczeń zgłasza się, zadaje pytania, zgłasza się do odpowiedzi, podchodzi do tablicy i coś próbuje rozwiązać, a zwłaszcza jeśli ma jakieś ćwiczenia – to wszystko sprawia, że w jego pamięci zostaje więcej śladów.

Pozytywne nastawienie do lekcji oznacza, że uczeń zakłada, że lekcja jest warta uczenia się i uczestniczenia w niej. Nie zakłada z góry, że lekcja będzie nudna, temat totalnie nieinteresujący i w dodatku trudny.

>Przekonywanie siebie, że np. chemia jest bardzo trudnym i niepotrzebnym przedmiotem niczemu dobremu nie służy i w niczym nie pomaga. Taka postawa jest tylko utrudnieniem i przeszkadza w maksymalnym wykorzystaniu danej lekcji.

Jeśli jednak lekcja faktycznie jest nudna i jest trudna a uczeń w ogóle nie interesuje się tym przedmiotem (co w większości przypadków ma miejsce ), to w najgorszym razie może postawić sobie cel, że będzie się starał wyciągnąć z tej lekcji maksymalną ilość wiadomości chociażby po to, aby był to jego ostatni kontakt z tym tematem w tym dniu. Aby miał to już za sobą i nie musiał na to marnować więcej czasu w domu
(Chociaż mała, krótka powtórka z pewnością nie zaszkodzi).

>Idealnym rozwiązaniem było by, gdyby nauczyciel starał się dzielić uczniów na grupy, zależnie od posiadanego przez nich poziomu wiedzy z danego tematu. Nie ma sensu by uczniowie zdolniejsi musieli „marnować” czas, rozwiązując proste zadania z uczniami mniej zdolnymi i odwrotnie, uczniowie mniej zdolni niewiele wyniosą z lekcji z której nic nie zrozumieją ( bo np. nie mają „podstaw”).

Dobre notatki prowadzone na lekcji są znakomitym czynnikiem jej dobrego zapamiętania.Wracając do wcześniejszych zagadnień: po wcześniejszym zapoznaniu się z treścią lekcji uczeń będzie w stanie lepiej zorganizować swą notatkę. Będzie widział jak duży jest dany punkt, ile ich w ogóle jest itd. Posiadanie ogólnych informacji o tym, co będzie na lekcji, jest bardzo dobrym czynnikiem – nie tylko z organizacyjnych względów, ale również ułatwia zapamiętanie – w ten sposób lekcja, na której wykładany jest ten materiał, nie jest już pierwszym spotkaniem z nim, ale jest już pewnego rodzaju powtórką.Szczególnie ważne jest uwypuklenie poszczególnych informacji. Można to osiągnąć używając:
· WIELKICH GRUBYCH LITER
· kolorów
· podkreśleń
· strzałek
Te wszystkie elementy sprawiają, że taka notatka jest również ciekawsza, przez co łatwiej zapada w pamięci.
Zawsze lepiej jest aby w notatce było więcej słów niż miało by ich być za mało.
Należy zapisywać rysunki i ilustracje.
Kompletność ich zapisu jest ważniejsza niż ich estetyka. Powinno się notować nie tylko to, co pojawiło się na tablicy, ale wkomponować w to również słowne uwagi dodane przez nauczyciela. Notatka powinna zawierać jak najwięcej elementów graficznych, co jest ważne szczególnie dla wzrokowców.

Przeciętny uczeń po pierwszych 10-ciu minutach zaczyna gwałtownie zapominać przyswojone wiadomości. Po 24 godzinach zapomina 80% szczegółów nowego materiału. Aby skutecznie zapamiętać nowo poznany materiał na lekcji – należy go powtórzyć.
Są dwa sposoby – można powtarzać w sposób zorganizowany i nie zorganizowany.Zorganizowany to taki, w którym określa się dokładnie, liczbę i czas powtórek, rodzaj powtarzania, itd. Szczegółowo, konkretnie i konsekwentnie.Niestety ten sposób jest rzadko praktykowany przez uczniów, ponieważ mało kto podchodzi do szkoły aż tak poważnie.
Niezorganizowany sposób – odzwierciedla postawę – jak by się tu nauczyć, ucząc się jak najmniej ?Sposób niezorganizowany składa się mniej więcej z:
· powtórki zaraz po lekcji
· powtórki po drodze ze szkoły
· powtórki tego samego dnia wieczorem (szczególnie ważnej)
· powtórki nazajutrz po drodze do szkoły
· powtórki zaraz przed lekcją z danego przedmiotu

Mimo, że sposób wygląda groźnie i „czasożernie” – wcale taki nie jest. Powtarzanie może być bardzo krótkim przeglądem notatek, krótkim przebiegnięciem myślami po zapamiętanym materiale, szybkim przeczytaniem odpowiedniego rozdziału w książce. Główną kwestią powtórki jest to, aby ją w ogóle zrobić, a im lepszej jakości ona będzie, tym oczywiście lepiej.
Jakościowy system powtórek powinien wyglądać mniej więcej tak: (rozwiń pola poniżej)

Ze wstępu można wywnioskować, że powtórka bezpośrednio – a maksymalne10 minut po lekcji jest bardzo ważna. Dzięki niej zatrzymujemy w głowie większość informacji, które w przeciwnym przypadku straciłyby się. Dzięki tej powtórce można ogólnie spojrzeć na temat – co było na lekcji, co jest do nauki, co zapamiętaliśmy, co jest zrozumiałe a co nie itd.

Można nawet zaraz po lekcji zapytać kolegę o jakiś szczegół – jeśli czegoś się nie zrozumiało – co będzie również następną powtórka. Jeśli stworzyło się sobie test-notatkę – należy spróbować odpowiedzieć na zanotowane pytania.

Celem tej powtórki jest złapanie uciekających informacji i jeszcze raz silniejsze ich związanie – dzięki czemu ich powtórna ucieczka będzie utrudniona i już z pewnością nie tak skuteczna. Ta powtórka pozwala również uzmysłowić sobie jak efektywnie chłonęło się wiedzę podczas lekcji – jak uważnie się słuchało, jak dobrze notowało, innymi słowy – jak obecność na tej lekcji była efektywna dla pamięci.

Powtórka po drodze ze szkoły

Powtórka tego samego dnia wieczorem

Powtórka nazajutrz w drodze do szkoły

Powtórka przed lekcją

Uczenie się w domu